همه چیز درباره اسید ها

مطالعه درباره اسیدها و بازها بسیار لذت بخش است و برخی اسید ها بسیار مواد خطرناکی هستند و باید مراقب بود در این مطلب به همه ی جوانب اسید ها و باز ها می پردازیم

علوم ششم ابتدایی

فصل سوم

خواص عمومی اسیدها:

مزه ی ترش دارند.

شامل هیدروژن (H) هستند که می تواند با یک فلز جایگزین شود.

با برخی فلزات مانند آهن و روی ترکیب شده گاز هیدروژن می‌دهند.

با قلیاها (بازها) واکنش نموده و املاح را تشکیل می‌دهند.( با کربنات کلسیم مثلا به صورت سنگ مرمر به شدت واکنش دارند، به طوری که کف می‌کنند و گاز کربنیک آزاد می‌نمایند.)

دارای pH پایینی هستند.

بازها را خنثی می کنند.

رنگ برخی از مواد(شناساگر) را تغییر می دهند (کاغذ تورنسل را سرخ رنگ می‌کنند).

محلول آبی آن ها یون های پروتون آزاد می‌کند.

زمانی که فنل فتالئین ( یک شاخص برای تعیین اسید و باز ) در حین تیتراسیون به محلول اسیدی اضافه می شود، محلول شفاف باقی می ماند.

  انواع اسیدها

۱- اسیدهای معدنی که از ترکیب بعضی عناصر با هیدروژن به وجود می آیند.این اسیدها شیمیایی و صنعتی هستند و نمی توان آن ها را لمس کرد یا بو کشیدو در آزمایشگاه از ابزارها و وسایل مخصوص استفاده می شود. بعضی از اسیدهای قوی معدنی عبارتند از:

جوهرنمک (هیدروکلریک اسید)

جوهر گوگرد(سولفوریک اسید)

جوهر شوره(نیتریک اسید)

هیدروبرمیک اسید

هیدروکلریک اسید ( اسید معده)

هیدرویدیک اسید

و بعضی ازاسیدهای ضعیف معدنی عبارتند از:

هیدروبرمیک اسید

هیدرویدیک اسید

پرکلریک اسید

بوریک اسید

کربنیک اسید

کلریک اسید

هیدروفلوریک اسید

فسفریک اسید

هیدروسولفوریک اسید

نیترو اسید

فسفرو اسید

۲- برخی از اسیدها توسط موجودات زنده ساخته می شوندکه به آن ها اسیدهای آلی می گویند. این اسیدها خوراکی هستند و در صورت  تماس با دست آسیب زیادی وارد نمی کنند.به طور کلی تمام اسیدهای آلی اسیدی ضعیف هستند. مانند:

استیک اسید(در سرکه)

سیتریک اسید(در آناناس و مرکبات)

فرمیک اسید(در غوره ی انگور)

لاکتیک اسید(در میوه های قرمز و شیر وماست ترش)

مالئیک اسید(در سیب سبز و غوره ی انگور)

مندلیک اسید(در بادام تلخ)

تاتاریک اسید(در انگور)

گلیکولیک اسید(در نیشکر)

فولیک اسیدیا ویتامین ب۹( در لوبیا و گندم)

بوتیریک اسید(در گیاه اسطوخودوس)

والریک اسید(در ریشه ی سنبل کوهی)

و…

قدرت اسیدها

اسید قوی، اسیدی است که به آسانی تجزیه شود تا یون های هیدروژن تشکیل دهد. اسید ضعیف به راحتی  نمی تواند تجزیه شود؛ بنابراین نمی تواند یون های هیدروژن را به راحتی تشکیل دهد. پس عامل قدرت اسیدها تجزیه ی آسان و رها کردن یون هیدروژن است.

به طور کلی در همه‌ی کتاب‌های شیمی به این اسیدهای قوی مذکور، اشاره شده است، اما هیچ کدام به عنوان قوی‌ترین اسید دنیا شناخته نشده‌اند. تا چند سال پیش، فلوئورو سولفوریک اسید (HFSO₃) رکورد قوی‌ترین اسید دنیا را به خود اختصاص داده بود. اما اخیرا قوی‌ترین اسید دنیا که چند‌صد مرتبه از ابر اسید قبلی یعنی فلوئورو سولفوریک اسید و  لااقل یک میلیون مرتبه قوی‌تر از اسید سولفوریک غلیظ است، در یکی از آزمایشگاه‌های کالیفرنیا ساخته شد. این ترکیب کربوران اسید نامیده شده است. این سوپر اسید به سهولت پروتون‌هایش را آزاد می‌کند.کربوران اسید، کمترین میزان خورندگی را هم دارد. تولیدکنندگان آن می‌گویند این نخستین ابر‌اسیدی است که می‌توان آن را در ظرف شیشه‌ای (لوله آزمایشگاهی) نگه‌داری کرد.

 

واکنش اسید و اسفنج:

 

خواص عمومی بازها

بازها مزه ی تند و تیز و تلخ می دهند.

شامل ترکیبی از اتم های اکسیژن و هیدروژن هستند که هیدروکسیل (OH) نامیده می شوند.

اسیدها را خنثی می کنند.

رنگ شناساگرها را تغییر می دهند.( کاغذ تورنسل را آبی رنگ می‌کنند.)

با اسیدها واکنش می دهند و تولید نمک وگاز هیدروژن می کنند.(نمک ها خود از یک فلز و یک نا فلز تشکیل شده اند.)

الکترولیت هستند.

باز های معروف

مهم ترین بازها عبارتند از:

هیدروکسید سدیم (“قلیا”، NaOH)

هیدروکسید آمونیوم (“آمونیاک”،  NH₄ OH)

هیدروکسید کلسیم (“آهک مرده”، Ca(OH)₂)

هیدروکسید پتاسیم(KOH)

هیدروکسید باریم Ba(OH)₂

هیدروکسید لیتیم(LiOH)

هیدروکسید سدیم کاربردهای خانگی زیادی دارد و برای تمیز کردن لوله های ظرفشویی و فاضلاب به کار می رود.

هیچ وقت به محلول های قلیایی به طور مستقیم دست نزنید؛ زیرا چربی طبیعی پوست را حل می کند و به پوست آسیب می رساند. اگر مواد قلیایی به چشم شما برخورد کرد، با مقدار زیادی آب شستشو دهید.

قدرت بازها

مانند یک اسید قوی، باز قوی به راحتی تجزیه می شود و یون های هیدروکسید تشکیل می دهد نه هیدرونیوم. باز ضعیف نمی تواند یه راحتی تجزیه شود؛ بنابراین نمی تواند به آسانی یون های هیدروکسید تولید کند.

پس عامل قدرت بازها تجزیه ی آسان و رها کردن یون هیدروکسید است.

قویترین باز

سدیم هیدروکسید غلیظ (NaOH) : معروف به سودسوزآور است . ترکیب آن با چربی های حیوانی ، صابون معمولی را پدید می آورد .برای باز کردن مجرای فاضلاب ، در تولید ابریشم مصنویی و خمیر کاغذ به کار می رود .

مقایسه خورندگی سیدیم هیدروکسید و هیدروکلریدریک اسید با قوطی نوشابه

 

 

بیشتر بدانیم

تیزآب سلطانی به  محلولی بسیار خورنده و دودکنندهٔ زرد یا قرمز رنگ است. این محلول از مخلوط اسید نیتریک غلیظ و اسید هیدروکلریدریک غلیظ که معمولاً به نسبت حجمی یک به سه می‌باشند، به دست می‌آید.

این ترکیب می‌تواند فلزات نادری چون طلا و پلاتین را در خود حل کند، هرچند تانتالیوم، ایریدیوم، اسمیوم، تیتانیوم و فلزات کم‌شمار دیگری توان ایستادگی در برابر آن را دارند.

 

 

شناساگرهای اسید و باز

موادی وجود دارد که قابلیت تغییر رنگ دربرخورد با محیط‌های اسیدی و بازی دارند. این مواد PH نامیده می شوند. برای مثال «فنول فتالئین» و «بروموتیمول بلو» استفاده می‌شود. معمولا برای اندازه‌گیری PH از کاغذهای مخصوص آغشته به معرف استفاده می کنند. این کاغذ‌ها وقتی که در محلول‌های اسیدی یا بازی فرو برده می‌شوند، بلافاصله دچار تغییر رنگ می‌شوند. در این مورد کاغذ لیتموس (یا ترنسل) برای همه شناخته شده است. . امروزه اندازه‌گیری PH بوسیله‌ی ابزارهای الکترونیکی مثل‌ «PH متر» امکان‌پذیر شده است .

کاغذ پی اچ(PH ) ، تورنسل یا لیتموس

لیتموس ماده‌ای است که از گلسنگ‌های خاصی بدست می‌آید.لیتموس قابلیت این را دارد که در مقابل مواد اسیدی به رنگ قرمز و در مقابل مواد بازی به رنگ آبی در آید. در بسته‌بندی کاغذ لیتموس یک مقیاس رنگی وجود دارد که رنگ کاغذ در PHمورد نظر را نشان می‌دهد

برم تیمول آبی

یکی از شناساگرهای محیطی است. رنگ این ماده در محیط اسیدی زرد و در محیط بازی آبی است.

متیل نارنجی یا متیل اورنج

یکی از شناساگرهای محیطی است. رنگ این ماده در محیط اسیدی قرمز و در محیط بازی زرد است.

فنل فتالئین(Phenolphthalein)

فنل فتالین پودری ریزدانهٔ و سفیدرنگ  است. بطور معمول بعنوان شناساگر یا معرفی برای اسید و بازها استفاده شده و  PH آن از ۳ تا ۷ است. در محیط اسیدی بی رنگ و در محیط بازی قرمز ارغوانی است . فنل فتالین در آب نامحلول است و اغلب در آزمایش ها، آن را با الکل رقیق می کنند. این ماده به خودی خود یک اسید ضعیف بوده و در محلول یون هیدروژن آزاد می کند.

شناساگر های خانگی

شما می توانید با استفاده از مواد معمولی که در هر خانه ای پیدا می شود وهمچنین عصاره ی میوه ویاگل وبرگ گیاهان، شناساگر خانگی درست کنید.در اینجا چند شناساگر خانگی را به شما معرفی می کنیم:

گل برگ گل سرخ:

اسید ها گلبرگ گل سرخ را به رنگ قرمز خیلی کم رنگ مایل به نارنجی و بازها آنها را بنفش می کنند

کلم بنفش

باز ها رنگ عصاره ی کلم بنفش را سبز می‌کنند و اسید ها رنگ آن را به صورتی مایل به قرمز برمی‌گردانند.

گیلاس

عصاره ی گیلاس در محیط اسیدی به رنگ قرمز می باشد اما در محیط بازی به رنگ آبی یا بنفش در می آید.

انگور ها

انگورهای قرمز یا ارغوانی  درمحیط اسیدی قرمز ودر محیط بازی آبی هستند.

گلبرگ های شمعدانی

گلبرگ های شمعدانی  در محیط اسیدی نارنجی متمایل به قرمز هستند ودر محیط بازی آبی می شوند.

چغندرها

یک محلول بازی قوی می تواند رنگ عصاره ی چغندر را از قرمز به ارغوانی تغییر دهد .

سیاهدانه ها

توت سیاه،تمشک سیاه ،کشمش سیاه ،در یک محیط اسیدی به  رنگ قرمز هستند ودر محیط بازی به رنگ آبی یا بنفش تغییر رنگ می دهند.

زغال اخته

این میوه در PHحدود ۲٫۸ تا ۳٫۲ به رنگ آبی می باشد ولی اگر محیط کمی اسیدی باشد به رنگ قرمز در می آید.

پودر کاری یا زردچوبه ی هندی

کاری دارای رنگیزه نارنجی می باشد که در PH حدود ۷٫۴ نارنجی رنگ ودر PHحدود ۸٫۶ قرمز می باشد.

ما را از نظرات خود بهره مند سازید