درسنامه فصل دوم رفتار اتم با یکدیگر علوم نهم در این مطلب قرار گرفته است .

دانش آموزان و همکاران گرامی می توانید با مطالعه این مطلب به تمامی پاسخ تمامی سوالات خود در این فصل برسید .

انواع ماده

مواد در دو گروه اصلی طبقه بندی می شوند

عنصر : ماده ای است که تمام ذرات تشکیل دهنده ی آن از یک نوع اتم ساخته شده است . عنصرها در دو گروه فلز و نافلز طبقه بندی می شوند .

ذرات سازنده ی فلز اتم ها می باشند که پیوند فلزی آن ها را محکم کنار یک دیگر قرار داده است .

عناصر نافلزی به هر حالت ماده در طبیعت یافت می شوند .

الف) نافلز ها ی جامد : مانند گوگرد یا ید یا کربن

ب) نافلز مایع : تنها نافلزی که در شرایط طبیعی مایع است برم می باشد

ج ) نافلز گازی : نیتروژن ، اکسیژن ، کلروفلوئور ، به صورت مولکول های دو اتمی هستند .

نکته: گاز های نجیب بر خلاف سایر نافلزی های گازی به صورت تک اتمی هستند .

ترکیب : ذره های سازنده ی ترکیب ها یون و مولکول ها هستند . ترکیب ماده ای است که ذرات سازنده ی ان از چند نوع اتم ساخته شده است .

فرمول شیمیایی هر ترکیب دو چیز را نشان می دهد :

۱- نوع عناصری که در ترکیب وجود دارند .

۲- تعداد اتم های هر عنصر که در ساختمان ترکیب موجود است .

مثال : نوع عنصر و نسبت تعداد اتم های موجود در پتاسیم پرمنگنات را مشخص کنید .

ظرفیت عنصر

الکترون های اخرین مدار هر اتم در واکنش های شیمیایی دخالت دارند به همین دلیل الکترون های آخرین مدار اتم را با الکترودهایی ظرفیت می نامند .

برای تعیین ظرفیت یک عنصر از قاعده ی زیر استفاده می کنیم .

قاعده ی مهم : تعداد الکترون های فعال اخرین مدار هر عنصر را ظرفیت مثبت می گویند .

این ظرفیت به این معنی است که اتم با از دست دادن الکترون به حالت پایدار یا منیزیم و کلسیم که در اخرین مدارد خود دو الکترون دارند

به ترتیب مثبت یک و مثبت دو می باشد .

ظرفیت منفی از تفاضل تعداد الکترون ها در اخرین مدار آن عنصر از عدد ۸ به دست می آید .

این ظرفیت برای نافلزهایی مانند نیتروژن که در اخرین مدار خود ۵ الکترون ، اکسیژن که در اخرین مدارد خود ۶ الکترون و فلوئور و کلر که در اخرین مدارد خود ۷ الکترون دارند به ترتیب ۳- ، ۲- ، ۱- می باشد .

نافلز ها اگر قرار باشد الکترون از دست بدهند تا به حالت پایدار برسند باید الکترون زیادی از دست بدهند .

مثلا کلر می تواند با از دست دادن ۷ الکترون یا با جذب یک الکترون به آرایش گاز نجیب برسد به نظر شما کدام حالت آسان تر است ؟

بله درست است با گرفتن یک الکترون راحت تر به حالت پایدار می رسد .

در هر گروه از جدول عنصر های که زیر همدیگر نوشته می شوند در آخرین مدار خود تعداد الکترون های برابری با یکدیگر دارند .

به همین دلیل اغلب ظرفیت آن ها یکسان می باشد .

عناصر گروه چهارم اغلب به جای داد و ستد الکترون از طریق اشتراک الکترون به آرایش پایدار می رسند .

نکته : عناصر گروه ستون هشتم که الکترون ها در مدار خارجی آن ها تکمیل می باشد به همین دلیل میل ترکیبی با عنصر های دیگر را ندارند

گاز های تک اتمی می باشند .

از برخی عناصر این گروه مانند کریپتون و زنون چند ترکیب شیمیایی ساخته شده است .

پیوند یونی

فلز ها با یکدیگر ترکیب نمی شوند اما میل ترکیبی فلز با نافلز زیاد است .

زیرا نافلز با گرفتن الکترون از فلز مدار خارجی خود را تکمیل می کند . در این صورت فلز تبدیل به یون مثبت شده و نافلز به یون منفی تبدیل می شود .

از نیروی جاذبه ی الکترواستاتیکی میان دو یون نا هم نام پیوند شکل می گیرد و یون ها کنار هم باقی مانده و یک شبکه را تشکیل می دهند .

پیوند کووالانس

اتم ها با به اشتراک گذاشتن الکترون های اخرین مدار خود ، با اتم های دیگر پیوند کووالانسی تشکیل می دهند .

بسیاری از اتم های نافلز پیوند کووالانس تشکیل می دهند .

به همین دلیل بسیاری از عنصر های گازی شکل مانند نیتروژن به صورت مولکول دو اتمی مشاهده می شوند .

در پیوند کووالانسی دو اتم می توانند بیش از یک جفت الکترون به اشتراک بگذارند .

پیوند کووالانسی نیز مانند پیوند یونی قوی است اما در پیوند یونی ذرات در شبکه ی یونی قرار می گیرند و هر ذره با ذره ی دیگر پیوند برقرار می کند .

به همین دلیل سختند . در ترکیبات مولکولی با وجودی که پیوند بین اتم ها قوی است اما به علت ضعیف بودن نیرو های بین ملکول ها این ترکیبات اغلب دمای ذوب و جوش پایینی دارند .

رفتار اتم با یکدیگر علوم نهم

قانون پایستگی جرم :

طبق این قانون وقتی ماده ای تغییر می کند مفدار کلی آن ثابت می ماند یعنی

اولا در هر تغییر شیمیایی تعداد اتم های هر عنصر در فرآورده ها و واکنش دهنده ها برابر است .

به همین دلیل باید دو طرف موازنه باشند در معادله ی شیمیایی تولید آمونیاک مقدار اتم های نیتروژن و هیدروژن در هر دو طرف یکسان است .

ثانیا : جرم فراورده ها با واکنش دهنده ها برابر است .(در حل مسائل مربوط به جرم ، باید از قاعده ی تناسب جرم استفاده کنیم )

برای دانلود نمونه سوال علوم نهم بر روی لینک کلیک کنید